Przystanek 1. Kaplica pod wezwaniem Trójcy Świętej na Zamku
Kaplica jest jednym z najcenniejszych zabytków sztuki średniowiecznej Polski i Europy. Została wzniesiona w XIV wieku z fundacji króla Kazimierza Wielkiego. W drugim dziesięcioleciu XV wieku z polecenia Władysława Jagiełły jej wnętrze zostało pokryte bizantyjsko – ruskimi freskami autorstwa mistrza Andrzeja i jego pomocników, Cyryla i Juszki. W gotyckim kościele katolickim wzniesionym według zasad zachodniej architektury wykonano polichromię zgodną ze wschodnim kanonem ikonograficznym. Symbolizuje to swoistą unię religijną i kulturową między wschodem a zachodem średniowiecznej Europy, do której przyczynił się Jagiełło w 1385 w Krewie, a gdzie zdecydowano o jego małżeństwie z Jadwigą, powołaniu go na tron oraz chrzcie Litwy.
Tematyka polichromii w kaplicy podzielona jest na cykle. Sklepienie przedstawia cykl doksologiczny – obraz niebiańskiej chwały boga z grupą Deezis oraz hierarchią anielską. Na zworniku pod stopami Chrystusa umieszczono herb Jagiellonów – podwójny biały krzyż na czerwonym polu jako symbol poddania ziemskiej władzy pod wolę boską. W prezbiterium przedstawiono cykl pasyjny związany z Męką Pańską i śmiercią Chrystusa na krzyżu, zaś na ścianach nawy – cykl ewangeliczny przedstawiający sceny z życia Jezusa i Maryi. Wśród malowideł wyróżniono także wątek hagiograficzny, w którym ukazano postacie świętych kościoła wschodniego i zachodniego.
Ważnym elementem w tematyce polichromii jest wątek fundatorski. Na obudowie schodów prowadzących na chór znajduje się scena tzw. modlitwa fundatora, przedstawiająca klęczącego Władysława Jagiełłę przed Marią siedzącą na tronie i trzymającą Dzieciątko Jezus, unoszące dłoń w geście błogosławieństwa. Na podłuczu ściany tęczowej zauważyć można drugie przedstawienie władcy w postaci rycerza na koniu, któremu anioł nakłada na głowę koronę i wręcza krzyż – symbol przekazania władzy pochodzącej od Boga.
W czasie sejmu unijnego w kaplicy odprawiono nabożeństwo w intencji pomyślnych obrad. Na zachodniej ścianie oraz na filarze i obudowie schodów zachowały się wyryte napisy, wykonane przez obecną na zamku szlachtę i mieszczaństwo, również w czasie obrad unijnych. Jedna z tych inskrypcji, wykonana prawdopodobnie przez świadka ceremonii głosi: Pio(tr) Jeżewski (1569) unia facta est cum ducatus Lytuanie.
W wyniku licznych najazdów w 2. połowie XVII w zamek został doszczętnie zniszczony. W latach 1823 - 1826 jego pozostałości przebudowano na więzienie, kaplicę przekształcając na więzienną. W skutek podniesienia poziomu gruntu zasypano jej dolną kondygnację, a wejście z zewnątrz zlikwidowano, wykonując nowe w południowej ścianie, połączone z gmachem więzienia. Chcąc ujednolicić wygląd zachowanych i nowopowstałych obiektów na wzgórzu, kaplicę z zewnątrz otynkowano, a polichromię wewnątrz zabielono wapnem. W 1899 malarz Józef Smoliński odkrył pod warstwami pobiały i tynku fragment fresków, które przez kilkadziesiąt kolejnych lat starano się na nowo odkryć i zakonserwować. Ostateczny blask malowidłom przywrócono dopiero w 1997 i udostępniano zwiedzającym.
