Dzisiejsza data:

Pałac Wrońskich-Hussarów

ul. Wyszyńskiego 3

            Po zachodniej stronie dawnego traktu zamojskiego, w sąsiedztwie pałaców na Korcach i siedziby lubelskich biskupów, znajduje się zaniedbany dziś budynek mieszkalny, znany jako pałac Wrońskich–Hussarów. Został wniesiony prawdopodobnie w XVII wieku na stoku wzgórza Żmigród, na miejscu dawnego browaru należącego do Bartłomieja Helta. Założony na planie prostokąta, wyróżnia się spośród pozostałej zabudowy arkadowymi łukami wschodniej elewacji. Nieruchomość w kolejnych latach należała do rodziny Lubomirskich i Głuskich. Po pożarze w kwietniu 1803 organizowano tutaj przedstawienia teatralne, przeniesione ze spalonego nieopodal teatru przy ul. Królewskiej. Ówczesne gazety pisały wówczas, że pomieszczenia w pałacu były bardzo ciasne i niewygodne. W 1808 obiekt zakupił na licytacji Józef Wroński, przekazawszy później w spadku córce Mariannie i jej mężowi Józefowi Bentkowskiemu. Budynek był w posiadaniu tej rodziny stosunkowo niedługo, bowiem syn Bentowskich, Bonawentura, odsprzedał go Franciszkowi Hussarowi. Po jego śmierci w 1870 nieruchomość przeszła na własność wdowy Zuzanny z Szymańskich Hussarowej. Po jej śmierci w 1897 właścicielami została rodzina Kostków, która zaraz potem sprzedała budynek Wacławowi Paprockiemu, a ten przekazał go w spadku swoim dzieciom. Obecnie pałac jest kamienicą mieszkalną. Poprzez liczne przebudowy i adaptacje na lokale mieszkaniowe zatracił swą pierwotną szatę architektoniczną, podział i wystrój wnętrz.

           W latach 20. XIX wieku wybudowano przy pałacu nowy trakt zamojski, który miał złagodzić różnicę wysokości pomiędzy ul. Zamojską i Królewską i ułatwić dojazd do centrum miasta. Z ruin rozebranych budynków dawnego kolegium jezuickiego przy katedrze utworzono nasyp, który sprawił, że znajdujące się w sąsiedztwie budynki znalazły się poniżej poziomu ulicy. Pomiędzy budynkami a ulicą powstały wówczas schody, ganki i kładki komunikacyjne. Do pałacu dobudowano kwadratowy aneks z kładką prowadzącą do klatki schodowej. Tam umieszczono główne wejście, wcześniej znajdujące się od strony ul. Żmigród, a elewacja wschodnia przy nowym trakcie została elewacją frontową. Zmieniający się właściciele dokonywali kolejnych przekształceń, bez dbałości o zachowanie charakteru pałacowego. Dobudowa aneksu, nadbudowa drugiego piętra i użytkowego poddasza oraz podział wnętrz na mniejsze mieszkania sprawiły, że budynek został pozbawiony swoich cech stylowych. O dawnej funkcji reprezentacyjnej świadczy tylko zachowany ganek arkadowy na wysokości parteru i pierwszego piętra oraz artykulacja elewacji wschodniej w postaci lizen, pilastrów i gzymsów. W dolnych partiach zachowały się sklepienia kolebkowe z lunetami i oskarpowania narożne ścian.

                                                       Opracowała Aleksandra Szymula

Bibliografia:

H. Wyszkowska, Pałace w Lublinie (cz. 2), „Zoom. Lubelski informator kulturalny” 2009, nr 6

Grafika losowa