Dzisiejsza data:

Pałac Tarłów

ul. Dolna Panny Marii 3

            W XVI i XVII wieku na terenie, gdzie dziś stoi pałac Tarłów, w sąsiedztwie kościoła pobernardyńskiego i pobrygidkowskiego, znajdował się dwór z ogrodem należący do bogatej kalwińskiej rodziny Słupeckich herbu Rawicz.  Po zburzeniu przez katolików w 1627 zboru kalwińskiego, kasztelanowa lubelska Barbara Słupecka organizowała tam nabożeństwa. Po śmierci ostatnich członków rodziny, majątek często zmieniał właścicieli, aby w 1701 trafić do rąk Tarłów herbu Topór. W 2. połowie XVIII wieku Jan Tarło, marszałek Trybunału Koronnego, wojewoda lubelski i sandomierski, poseł na sejm, podskarbi Wielkiego Księstwa Litewskiego i generał wojsk koronnych wzniósł na tym terenie pałac. Po jego śmierci w 1750 za sprawą drugiego małżeństwa wdowy Zofii Tarło i kasztelana krakowskiego Antoniego Lubomirskiego, nieruchomość przeszła na własność rodziny Lubomirskich. W tym samym roku pałac strawił pożar, a osiem lat później Lubomirscy zrzekli się go na rzecz zakonu pijarów, którzy zamierzali wznieść tu kościół i klasztor. Zakonnicy nigdy jednak nie osiedlili się w Lublinie, nieruchomość wynajmując w 2. połowie XVIII wieku Kajetanowi i Filipowi Nereuszowi (szambelanowi króla Stanisława Augusta i marszałkowi Trybunału Koronnego) Olizarom, którzy w Lublinie znani byli z organizowania hucznych balów. Od ich nazwiska do popularnej w mieście nieruchomości przylgnęła nazwa pałac Olizara, jednak rodzina ta nigdy nie zyskała formalnie prawa własności. Od 1809 przez kolejne dwadzieścia lat w budynku funkcjonował szpital wojskowy, po czym przekształcono go siedzibę Wydziału Skarbowego Rządu Gubernialnego. Od połowy XIX wieku pałac był miejscem placówek edukacyjno – wychowawczych: Instytutu Żeńskiego dla Panien, gimnazjum żeńskiego, szkoły podstawowej oraz Liceum Ogólnokształcącego im. Unii Lubelskiej, które w 1970 przeniosło się do nowo wybudowanej siedziby. Od tego czasu w budynku mieści się Wojewódzki Dom Kultury.

           Nie wiadomo, jak wyglądał pierwotnie pałac Tarłów, ponieważ nie zachowały się dokumenty z informacjami na jego temat. Jednym z nielicznych przekazów ikonograficznych jest widok barokowego pałacu na obrazie Józefa Dembecka Wjazd Generała Zajączka do Lublina z 1826 (przechowywany w Ratuszu). W wyniku późniejszych adaptacji i przebudów budynek stracił swą barokową szatę architektoniczną. Dziś jest to dwukondygnacyjna bryła z czterospadowym dachem krytym miedzianą blachą, założona na planie prostokąta, z dwiema przybudówkami od wschodu i zachodu. Do wejścia w fasadzie północnej prowadzi dziewiętnastowieczna murowana weranda z trójspadowym dachem. Elewacja południowa (ogrodowa) posiada ryzalit poprzedzony tarasem z balkonem z żeliwną balustradą. Artykulację ścian stanowią prostokątne otwory okienne. Na tyłach znajdują się pozostałości założenia ogrodowego w postaci klonów i robinii. Na osi wejścia głównego zachowały się natomiast pojedyncze kasztanowce i lipy, które niegdyś wyznaczały aleję dojazdową, zniszczoną w czasie budowy gmachu liceum ogólnokształcącego.

                                                                  Opracowała Aleksandra Szymula

Bibliografia:

Sierpiński S. Z., Obraz miasta Lublina, Warszawa 1839

Grafika losowa