Dzisiejsza data:

Pałac Morskich

ul. Krakowskie Przedmieście 62 

zobacz prezentację ...

           Na zachód od kościoła Kapucynów zabudowę Krakowskiego Przedmieścia stanowią w większości XIX-wieczne gmachy użyteczności publicznej i kamienice. Pośród nich, w południowej pierzei ulicy, znajduje się jednopiętrowy budynek o szerokiej fasadzie z dwoma wysuniętymi skrzydłami. Został wzniesiony jako parterowy dwór w 1786 na dawnych gruntach szpitala księży emerytów, wobec czego wyróżnia innymi proporcjami się wśród pozostałej, dość monumentalnej, eklektycznej zabudowy, stąd w opracowaniach dotyczących architektury miasta nazywany bywa „starożytnym”. Pierwszym znanym właścicielem był Michał Gautier, od którego budynek odkupili w 1797 Aleksander, Ignacy i Ludwik Morscy, a po nich Józef Zalewski w 1926 i Serafin Konwicki w 1835 roku. Po powstaniu styczniowym, w 1846 w pałacu uruchomiono niewielką fabrykę maszyn rolniczych należącą do Roberta Moritza i Aleksandra McLeoda. Kiedy produkcja wzrosła, a budynek przy Karkowskim Przedmieściu był już niewystarczający dla pomieszczenia wytwórni, postanowiono przenieść ją na ul. Fabryczną. Pałac Morskich zakupił w 1877 budowniczy Antoni Orłowski, który dobudował piętro i dwa pawilony wysunięte w stronę ulicy, po czym sprzedał adwokatowi Józefowi Wołowskiemu.

           Ciekawostką jest, że w tym miejscu, 12 października 1879 roku urodziła się Kazimiera Wołowska, córka ówczesnego właściciela pałacu, a późniejsza błogosławiona siostra Marta od Jezusa Niepokalanka, zamordowana przez Niemców 19 grudnia 1942 roku w Słonimiu za ratowanie Żydów i działalność społeczną i charytatywną. Na ścianie skrzydła znajduje się tablica ku jej pamięci.

           W 1900 pałac przeznaczono na siedzibę oddziału Banku Łódzkiego w Lublinie, działającemu do wybuchu II wojny światowej. Od 1917 funkcjonowała tu także resursa kupiecka, gdzie urządzano bale na rzecz Towarzystwa Dobroczynności, a w okresie międzywojennym w jednym ze skrzydeł działał Poznański Dom Odzieży. W czasie okupacji Niemcy zajęli obiekt na swoje urzędy, po wojnie zaś przez pewien czas był siedzibą Polskiego Radia, Wieczorowego Instytutu Marksizmu i Leninizmu oraz zakładów naukowych UMCS. W 1989 w pałacu zorganizowano Oddział Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie współorganizujący wybory. W ostatnich latach gmach był znany jako oddział Banku PEKAO S.A., a obecnie przeszedł gruntowy remont i został przeznaczony na siedzibę Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.

           Pałac jest założony na planie podkowy, z szerszą częścią na osi głównej, która została zaakcentowana ryzalitem zwieńczonym trójkątnym szczytem oraz portykiem wspartym na czterech filarach z balkonem. Na styku korpusu głównego i skrzydeł znajdują się sienie przejazdowe na tył działki, w których mieszczą się klatki schodowe. Wszystkie okna są prostokątne, na piętrze z dekoracją w postaci naprzemiennie trójkątnych i odcinkowych naczółków wspartych na konsolkach. Poziomy podział stanowią gzymsy z prostokątnymi płycinami w tynkowanych, profilowanych opaskach pod oknami. Ściany parteru są boniowane, a na narożach znajdują się pilastry.

                                                         Opracowała Aleksandra Szymula

Bibliografia:

H. Wyszkowska, Pałace i dworki – pałacyki w Lublinie, „Zoom. Lubelski Informator Kulturalny” 2010, nr 2

Grafika losowa