Pałac Chrzanowskich
ul. Chmielna 1 - 3
U zbiegu ulic Chmielnej i 3-go Maja, we wnętrzu dawnego wielkiego bastionu, utworzonego około 1620 nad doliną Czechówki, właściciele tego obszaru, ziemiańska rodzina Chrzanowskich wybudowała pod koniec XIX wieku pałac w klasycystycznym stylu. Przez lata obiekt ten zmieniał swe przeznaczenie i właścicieli. W 1895 zakupił go Stanisław Śliwiński, właściciel majątku w Sadurkach i Annopolu. W 1925 krakowski architekt Tadeusz Stryjeński zaprojektował przebudowę strychu na mieszkalny. Do końca II wojny światowej pałac należał do Stowarzyszenia Opieki nad Dziewczętami im. Świętej Rodziny, a w czasie okupacji działała tam szkoła, przekształcona później w zawodową. Przez pewien czas funkcjonował tam również zakład wychowawczy i jadłodajnia dla pracowników urzędów, prowadzona przez Zgromadzenie św. Zyty. W 1955 ówczesne władze przekazały pałac na potrzeby kliniki okulistycznej Akademii Medycznej, prowadzonej przez profesora Tadeusza Krwawicza. Dla celów Kliniki nadbudowano III piętro, dokonano adaptacji we wnętrzach, w tym wyposażenia w meble (projektu Saleja) gabinetu prof. Krwawicza, sali wykładowej i hallach.
W 1976 nastąpiła przebudowa piwnic, a w 1983 dokonano remontu elewacji i wnętrza. Od 1998 prawo własności należy do Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Serca Jezusowego. Obok, w 1978, wybudowano nowy gmach kliniki.
Pałac jest czterokondygnacyjnym budynkiem na rzucie kwadratu, z użytkowym poddaszem krytym mansardowym dachem.
Do zwartej bryły przylegają dwa duże ryzality o ściętych narożach, o wysokości dwóch kondygnacji, połączone portykiem podpartym dwiema parami toskańskich kolumn.
Analogiczne portyki znajdują się przy pozostałych elewacjach. Na dachach ryzalitów znajdują się balkony z wyjściem prowadzącym z trzeciej kondygnacji.
W budynku zastosowano otwory okienne zakończone odcinkiem łuku i półkoliście, część z nich w fasadzie zgrupowano po trzy. Elementami dekoracyjnymi jest boniowanie zastosowane na wszystkich elewacjach, opaski okienne ze stylizowanymi zwornikami oraz gzyms kordonowy. Na poziomie drugiej kondygnacji, pomiędzy otworami okiennymi umieszczono ozdobne owalne opaski cementowe ze zwornikami analogicznymi jak przy oknach.
Opracowała Aleksandra Szymula