Dzisiejsza data:

Kamienica Muzyków, Rynek 16

           Trzecią kamienicą w kolejności numerowania w południowej pierzei Starego Miasta jest tzw. kamienica Muzyków, oznaczona nr 16. Jak większość tutejszej zabudowy, ma gotyckie korzenie, a pierwsze źródłowo potwierdzone informacje pochodzą z XVI wieku.

           Zapiski z 1526 wskazują na właściciela Stanisława Mężyka, po którym w 1532 dom odziedziczyła wdowa oraz brat Melchior. W 1573 nieruchomość trafiła na własność Jakuba Żendziana, krewnego Mężyków, złotnika i późniejszego rajcy miejskiego. Budynek musiał zostać dość znacznie uszkodzony w czasie wielkiego pożaru miasta w 1575, bowiem wizja przeprowadzona cztery lata później wykazała poważne uszkodzenia murów. Kamienicę wyremontowano w duchu ówcześnie panującego renesansu, dodając jej typową attykę. W 1606 kamienicę Mężykowską odziedziczyły niepełnoletnie wnuki Jakuba Żendziana: Jadwiga i Jakub. Kilkanaście lat później majątek znów podzielono: część Jadwigi przeszła na własność jej męża Jerzego Lemki oraz małoletniego syna o tym samym imieniu. Niedługo potem brat Jadwigi, Jakub, z zawodu kuśnierz, zdecydował się wstąpić do zakonu franciszkanów i sprzedał swoją część rodzinie Lemków za kwotę 2 000 złotych polskich. Prawo własności całego domu pozostało w rękach młodszego Jerzego Lemki, doktora medycyny i rajcy miejskiego, do 1665. Wówczas jego spadkobiercy sprzedali majątek kupcowi Jakubowi Szerejowiczowi, a ten miesiąc później – rodzinie Dobrogoszczów. Przez kolejne lata kamienica często zmieniała właścicieli, co wpłynęło na pogorszenie się jej stanu technicznego. Wśród nazwisk wymienia się między innymi rodzinę Konstantynowiczów i Studnickich. W 1691 decyzją ks. Jerzego Czartoryskiego część domu otrzymali Szymon Grodzicki i Franciszek Małujewicz, sprzedając ją wkrótce rodzinie Trębińskich. Nieremontowany, zaniedbany budynek, który często zmieniał właścicieli, był zaniedbany, wymagał remontu i znacznych nakładów finansowych. W 1807 ruinę należącą wówczas do Skarbu Państwa nabył na licytacji Ignacy Morawicki, sprzedając je w 1824 burmistrzowi Wieniawy, Józefowi Janczewskiemu. Generalnego remontu kamienicy podjął się dopiero Jan Szuranowski w 1830, za czasów którego zlikwidowano renesansową attykę. Jego spadkobiercy byli w posiadaniu nieruchomości do 1925, kiedy to majątek trafił do rąk rodzeństwa Romańskich (lub Romanowskich), skoligaconych z Szuranowskimi. Kolejny remont miał miejsce w 1938, kiedy to zmniejszono gzyms koronujący, a fasadę otynkowano i pomalowano w kolorze szarym na parterze i ciemno-buraczkowym na wysokości pięter.

           Jak prawie cała południowa zabudowa Rynku, kamienica pod nr 16 została zniszczona w wyniku bombardowania Lublina 9 września 1939. Odbudowę według projektu architekta Ignacego Kędzierskiego podjęto w 1948, nie odwzorowując jednak historycznego układu pomieszczeń, a dostosowując obiekt do ówczesnych potrzeb mieszkaniowych. W trakcie prac w pozostałościach ścian odkryto fragmenty podstawy muru attykowego. W 1954 elewacja frontowa otrzymała żółto–brązowe sgraffito autorstwa profesora warszawskiej ASP Stanisława Szczepańskiego.

           Kamienica posadowiona na trójkondygnacyjnych gotyckich piwnicach jest dwupiętrowa, przekryta dachem dwuspadowym. W wąskiej fasadzie umieszczono dwie osie z prostokątnymi oknami ujętymi w profilowane opaski. Na parterze lewej osi znajdują się drzwi z naświetlem, ujęte w analogiczną opaskę, zamknięte od góry odcinkiem łuku. Podział fasady na kondygnacje podkreślają gzymsy z dachówkami. W połaci dachowej dostrzec można dwie lukarny doświetlające strych.

           Warto zwrócić uwagę na dekoracje sgraffitowe, od których kamienica wzięła swą nazwę. Ponad 40 m2 powierzchni na wysokości pięter zostało pokryte freskami o tematyce muzycznej. Szczególnie podkreślono tutaj postać Jana z Lublina, renesansowego twórcy słynnej Tabulatury Organowej. Według legendy muzyk często przesiadywał w wyszynku na parterze kamienicy, w którym zatrzymywali się także kupcy z różnych stron świata, przybywający do Lublina na jarmarki. Wsłuchiwał się w grane i śpiewane przez nich melodie oraz notował skrupulatnie wszystkie dźwięki. Owocem tego była kolekcja europejskiej muzyki renesansowej, zapisana na 260 kartach, powstała w latach 1537-1548, Rękopis obecnie jest przechowywany w Bibliotece Państwowej Akademii Nauk w Krakowie.

           Nad gzymsem oddzielającym parter i pierwsze piętro pojawił się fryz z motywem meandra. Okna ujęte zostały w pary kandelabrowych kolumn wspierających belkowanie. Ponad nimi umieszczono szeroki fryz z dwiema scenami przedstawiającymi grajków oraz kartuszem z wizerunkiem Jana z Lublina, renesansowego muzyka i twórcy Tabulatury Organowej. Całość uzupełniają ornamenty roślinne. Analogiczne kandelabrowe kolumny flankują okna drugiego piętra. Pola nad oknami wypełniła stylizowana wić roślinna, a płaszczyzny pomiędzy nimi – rysunki instrumentów muzycznych używanych w epoce odrodzenia: kobzy, lutnie, rogi, harfy, flety, bębny, teorbany i basetle. Dodatkowo, na parterze kamienicy Muzyków można dziś dostrzec płaskorzeźbiony medalion z drugim wizerunkiem Jana z Lublina. Pierwotnie znajdowało się tu przedstawienie Henryka Wieniawskiego, umieszczone przez pomyłkę. W latach 50. sądzono bowiem, że słynny skrzypek urodził się nie w sąsiednim domu pod nr 17, a właśnie w tym.

           Obecnie piwnice i parter kamienicy Muzyków zajmuje restauracja 16 Stołów. Pozostałe kondygnacje w 2011 zostały zaadaptowane na stylowe apartamenty do wynajęcia, tak samo jak kamienica po przeciwnej stronie parceli, pod adresem Jezuicka 8.

                                                                                     Opracowała Aleksandra Szymula

Bibliografia:

Lublin. Przewodnik, red. P. Nawałko, Z. Nestorowicz, M. Szymański, Lublin 2016

Szczech E., Kamienice Rynek 16 i Trybunalska 8 w Lublinie, Dokumentacja naukowo – historyczna opracowana na zlecenie Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych w Lublinie, Lublin 1976 (maszynopis w posiadaniu archiwum wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie, sygn. 724)

Żywicki J., Malarskie dekoracje z XX wieku na fasadach kamienic Starego Miasta w Lublinie, Lublin 2014 (dostęp: https://docplayer.pl/12098346-Malarskie-dekoracje-z-xx-wieku-na-fasadach-kamienic-starego-miasta-w-lublinie-1.html, 6.11.2018)

Sierpiński S. Z., Historyczny obraz miasta Lublina, Warszawa 1839 (reprint 2002 r.)

 

Grafika losowa