Dzisiejsza data:

KRAKOWSKIE PRZEDMIEŚCIE 34

HOTEL POZNAŃSKI

            W drugiej połowie XIX wieku w południowej pierzei Krakowskiego Przedmieścia funkcjonowały trzy hotele: Warszawski, Rzymski i Poznański. Ostatni z nich, usytuowany na parceli oznaczonej numerami policyjnymi 176 i 177, stanowił nieruchomość stworzoną z połączenia dwóch działek z osobna zabudową. Na posesji, obok frontowej kamienicy, zbudowano także dwie boczne oficyny połączone z głównym budynkiem oraz tylną oficyną na końcu działki. W ten sposób powstało wewnętrzne podwórze na planie prostokąta, zabudowane ze wszystkich stron.

           Najstarsze informacje dotyczą parceli o nr 177 i pochodzą z końca XVII wieku. W 1681 wskazują na jej właściciela Józefa Staszowskiego, a osiem lat później – Pawła Kowala. Jako kolejni właściciele, od 1720, figurują Vitowicz, a następnie Harasim. Następne wzmianki można wyczytać z planu miasta autorstwa Łąckiego z 1783, gdzie działka oznaczona czerwonym kolorem wskazuje na zabudowę murowaną. W 1806 właściciele Jan i Józefa Majewscy sprzedali dom Adamowi Skowrońskiemu. Prawdopodobnie od 1827 jednym z właścicieli była także Marianna Czarnotuska, a następnie – Marcin Barszczewski, właściciel sąsiedniego budynku.

            Pierwsze dokumenty na temat działki nr 176 pojawiają się dopiero w 1799, czyli sto lat później niż informacje o drugiej parceli wchodzącej w skład omawianej zabudowy. Jest w nich wzmianka o drewnianym domu stanowiącym spadek Jana Kirsza. Zachował się również jego testament spisany cztery lata później, w którym właściciel wskazywał na spadkobierców domu o wartości 3 000 złp Mateusza i Wiktorię Dütz. Kolejnymi posiadaczami nieruchomości byli od 1825 Łukasz i Agnieszka Daniewscy drogą kupna za 6 000 złp, Karol Trembecki oraz, wspomniany już, Marcin Barszczewski, który w 1834 nabył posesję za kwotę 8 500 złp.

            Z 1844 pochodzi Oszacowanie posiadłości, w którym zawarto dokładne zestawienie zabudowy oraz opis poszczególnych budynków na terenie posesji. Prawdopodobnie zostało ono sporządzone po połączeniu dwóch sąsiadujących ze sobą działek oraz przebudowie wykonanej przez ich właściciela, Marcina Barszczewskiego. Kamienica frontowa opisana jest jako murowany, jednopiętrowy i podpiwniczony dom z cegły, kryty blachą, o wymiarach 26 łokci długości, 22 łokcie szerokości i 12 ¾ łokcia wysokości. Wtedy też najprawdopodobniej został oddany do użytku Hotel Poznański. Na posesji znajdowała się w tym czasie także murowana oficyna kryta dachówką holenderką i połączona łącznikiem z kamienicą. Oszacowanie wymienia również drewniany budynek z kloaką i drwalnią oraz drewnianą stajnię.

             Hotel Poznański funkcjonował 29 lat. W 1873 budynek został zlicytowany na publicznej licytacji i za kwotę 13 030 srebrnych rubli trafił w ręce Józefa Domańskiego. Nowy właściciel zlikwidował hotel, dobudował do kamienicy drugie piętro oraz nadał elewacji nową szatę architektoniczną, z datą 1784 w szczycie fasady. Na podwórzu wzniesiona została także druga murowana, dwupiętrowa oficyna od strony zachodniej, połączona z kamienicą frontową, a rok później również oficyna tylna na miejscu drewnianych budynków gospodarczych.

            Domańscy byli właścicielami działki do 1916, kiedy to nabyli ją za kwotę 82 500 złp Forszteterowie. Informacje na temat stanu i funkcjonowania kamienicy oraz reszty zabudowań na działce przekazują dokumenty Inspekcji Budowlanej z okresu międzywojennego, a w szczególności Ankieta z 1936. Wymienia ona istnienie ośmiu sklepów i zakładów na parterze budynków, w większości w rękach żydowskich. Na piętrach znajdowało się trzynaście mieszkań różnej wielkości oraz dodatkowo, dwa mieszkania w suterenie. Zachowała się fotografia przedstawiająca parter od frontu kamienicy z wejściem do sklepów. W czasie II wojny światowej uszkodzeniu uległ fragment ściany budynku nad bramą wjazdową oraz balkon. Po wojnie kamienica wróciła w ręce spadkobierców Forszteterów.

            Kamienica frontowa zbudowana została z cegły pełnej, w przyziemiu z dodatkiem kamienia wapiennego. Jako dwupiętrowa bryła z pseudoryzalitem od frontu, nakryta dachem siodłowym, założona została na planie nieregularnego czworokąta z bramą przejazdową na osi. Piwnice przekryte kolebkowo zalane zostały betonem, a układ wnętrz przebudowany, wobec czego nie da się jednoznacznie określić pierwotnego rozmieszczenia lokali. Można jedynie wyodrębnić dwutraktową część wschodnią oraz trójtraktową zachodnią, z ceglaną klatką schodową w środkowym trakcie.

            Obecnie kamienica nr 34 posiada jedną z najbardziej reprezentatywnych fasad przy lubelskim deptaku. Budynek przeszedł w ostatnich latach generalny remont i został zaadaptowany do celów handlowych. Podział poziomy wyznaczają pas fryzu ponad parterem, nieznaczny gzyms kordonowy oraz gzyms wieńczący. Parter zaakcentowano płytkim boniowaniem z klińcami nad bramą przejazdową. Został on przepruty symetrycznymi otworami wejściowymi oraz witrynami w prostych opaskach. Fryz nad parterem stanowi zarazem podokienniki otworów okiennych pierwszego piętra, w postaci konsolek wspierających parapety oraz umieszczonych między nimi liściastych girland. Otwory okienne obydwu pięter zaakcentowano wąskimi profilowanymi opaskami, przy czym dekorację okien drugiego piętra stanowią już tylko mniej efektowne konsolki pod gzymsem kordonowym. Fasada na całej szerokości zwieńczona jest profilowanym gzymsem z dekoracją w postaci jońskiego kimationu.

            Dominantę pięcioosiowej fasady stanowi ryzalit na osi, flankowany na wysokości drugiej i trzeciej kondygnacji pasami boniowania i zwieńczony odcinkiem łuku z datą 1784 umieszczoną w akantowym wieńcu w tympanonie. Na wysokości pierwszego piętra przepruty został otworem drzwiowym ze współczesnym balkonem, a na drugim piętrze – prostokątnym oknem. Oprawę drzwi balkonowych stanowi profilowana opaska z dekoracyjnym zwornikiem oraz flankowanie w postaci kanelowanych pilastrów korynckich, wspierających rozbudowany podokiennik składający się z pasa konsolek oraz pasa tralek. Okno również otrzymało oprawę analogiczną jak drzwi balkonowe, jednak już w postaci pilastrów doryckich podtrzymujących fryz z prostym festonem.

Bibliografia:

Boruch W., Kamienica przy ul. Krakowskie Przedmieście 34 w Lublinie. Rozpoznanie historyczne i wytyczne konserwatorskie, Lublin 1992 [maszynopis w posiadaniu WUOZ Lublin, sygn. 2008]

Plany i widoki Lublina. XVIII-XXI wiek, red. M. Harasimiuk, D. Kociuba, P. Dymmel, Lublin 2007

Zieliński W. K., Monografia Lublina, 1887 [maszynopis w posiadaniu WBP, sygn. 2029], t. II, cz. 1.

 

Grafika losowa