Dzisiejsza data:

Kamienica ul. Złota 3

Muzeum Literackie im. Józefa Czechowicza

           Najstarsze wzmianki o kamienicy przy ul. Złotej 3 pochodzą z 1521 i wskazują jako właściciela Macieja Maternę, który pięć lat później sprzedał ją Wojciechowi z Ratna. Nieruchomość kolejno trafiała na własność Filipa Jarka (od 1535), a następnie jego żony Katarzyny (w 1547) oraz Wojciecha Ślusarza, od nazwiska których nazywano ją Jerkowską i Ślusarzowską. W XV i XVI wieku dom znajdował się w rękach spadkobierców Ślusarza: żony Elżbiety oraz córek Reginy i Emerencjany. Po śmierci Emerencjany w 1603 majątek przejął jej trzeci mąż, Jan Szulc, który wkrótce popadł w długi, co spowodowało wieloletnie konflikty kolejnych spadkobierców z wierzycielami, a co za tym idzie, rozdrobnieniom własnościowym nieruchomości. Dopiero w 1735 prawo do własności całej kamienicy nabył Benedykt Węgliński, a po nim sędzia chełmski Jakub Rzewuski w 1795 oraz, na mocy testamentu, w 1820 jego syn Adam, szybko jednak sprzedając budynek. Wśród kolejnych właścicieli dokumenty wymieniają Józefa Bogdańskiego, Kajetana Białoskórskiego i jego spadkobierców oraz rodzinę Goetzów, z których pochodziła córka Paulina, żona Sergiusza Riabinina i matka znanego lubelskiego historyka i badacza dziejów Jana Riabinina. Riabininowie zamieszkiwali dom przy ul. Złotej 3 przez wiele lat, także po II wojnie światowej. W 1937 wykonano remonty orynnowania, balkonów i kominów, nakazane przez Inspekcję Budowlaną. W czasie działań wojennych oraz okupacji zabudowa nie doznała znaczniejszych zniszczeń. Podczas restauracji staromiejskich elewacji w 1954, zarządzonego z okazji obchodów 10. rocznicy PRL, kamienica przy Złotej 3 została pominięta. Częściowe prace przeprowadzono dopiero dwa lata później, a generalny remont – w 1959.

           Pod koniec lat 90. rodzina Riabininów przekazała nieruchomość miastu, z przeznaczeniem na Muzeum Literackie im. Józefa Czechowicza, które do tego czasu mieściło się w budynku poklasztornym przy ul. Narutowicza 10. W latach 1997–2001 przeprowadzono remont generalny z adaptacją pomieszczeń na potrzeby muzeum, które oficjalną działalność zainaugurowało 9 września 2002, w 63. rocznicę śmierci patrona.

           Obecnie kamienica z XVI-wiecznym rodowodem zatraciła większość swych renesansowych cech, jednak jej fasada wciąż wyróżnia się spośród północnej pierzei ulicy Złotej. Od frontu trzypiętrowa, od podwórza dwupiętrowa, posiada dwie kondygnacje piwniczne i przekryta jest dwuspadowym dachem. Trzy niesymetrycznie rozmieszczone osie prostokątnych okien zostały podzielone międzypiętrowymi profilowanymi gzymsami z dachówkami. Główne wejście ze sklepioną sienią przejazdową na podwórze umieszczono na środkowej osi i zaakcentowano cementowym profilowanym portalem ze zwornikiem. Okna nie posiadają dekoracji. Pomiędzy otworami pierwszego piętra widoczne są szkarpy, zaś nad oknami drugiego piętra umieszczono profilowane nadokienniki. Całą fasadę wieńczy wydatny gzyms.

           Elewacja od strony podwórza została rozplanowana podobnie: podział pionowy stanowią trzy osie okien oraz szkarpy.

Bibliografia:

Litwińczuk F., Złota 3 – historia miejsca, opr. Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN, Lublin 2011

Szczęch E., Kamienica Złota 3. Dokumentacja naukowo-historyczna opracowana na zlecenie Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych w Lublinie, Lublin 1978 (maszynopis w posiadaniu archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie)

Grafika losowa